Forex piyasasına ilk adım attığında çoğu kişi aynı şeyleri yaşar. Kazanmak ister ama nasıl hareket edeceğini tam olarak bilemez. Bu da beraberinde duygusal dalgalanmalar getirir. Özellikle ilk işlemlerde alınan sonuçlar, karar alma mekanizmasını doğrudan etkileyebilir. Bu noktada farkında olmadan duygusal kararlar vermek oldukça yaygındır. Bu da genelde plansız hamleleri ve hesapsız kayıpları beraberinde getirir.
Kâr elde etme isteği, zarar korkusunu bastırdığı anda panik işlemler başlar. Oysa başarılı trader’lar, bu baskıyı yönetmeyi öğrenmiş kişilerdir. Onlar için piyasa hareketleri sadece veri analizidir. Ne yükselişin heyecanı ne düşüşün telaşı, kararlarına yön vermez. Burada temel fark, bir stratejiye sadık kalabilmektir. Bu da duygulara değil, verilere göre hareket etmekten geçer.
Duyguların Kararlar Üzerindeki Etkisini Azaltmak Mümkün mü?
Bir pozisyon açıldığında hissettiğin baskı, çoğu zaman seninle değil, piyasanın doğasıyla ilgilidir. Çünkü Forex’te her saniye değişen fiyatlar, duyguları tetikleyen bir zemin oluşturur. Kimi zaman umut, kimi zaman endişe devreye girer. Bu noktada yapılabilecek en önemli şey, işlem öncesi hazırlıktır. Eğer ne zaman, neden ve nasıl pozisyon açacağını önceden belirlediysen, fiyatlar ne kadar oynarsa oynasın, duygulara göre değil plana göre ilerlersin.
Burada disiplin çok kritik bir kavram haline gelir. Disiplini sağlayan şey ise rastgele yapılan işlemler değil, yazılı bir işlem günlüğüdür. Günlük tutmak, geçmişte yapılan hataları görünür kılar. Bu sayede aynı duygusal tuzağa tekrar düşme olasılığı azalır. Zaten pek çok profesyonelin, gün sonunda ekranı değil, not defterini açması boşuna değildir.
Bir diğer önemli konu da kayıplara verilen tepkiyle ilgilidir. Kaybedilen işlem sonrası “hemen telafi etmeliyim” düşüncesi, neredeyse her zaman zarar getirir. Çünkü bu durumda kişi artık verileri değil, egosunu dinler. Oysa bazı günler sadece ekranı kapatmak bile en mantıklı karardır. Yani Forex’te kazanmak, bazen işlem yapmamaktan geçer.
Duygusal Dayanıklılığı Artırmak Neden Önemlidir?
Piyasa sürekli değişir ama senin tutumun sabit kalmalı. Bunun için önce zihinsel bir çerçeve oturtmak gerekir. Zihinsel çerçeve dediğimiz şey, her işlemden önce kendine şu soruyu sormaktır: “Bu kararı duyguyla mı yoksa veriyle mi alıyorum?” Bu soruya içten bir cevap verebilirsen, çoğu zaman yanlıştan dönme şansını yakalarsın.
Burada psikolojik sınırların farkında olmak da oldukça kıymetlidir. Mesela günde kaç işlemden sonra dikkatin dağılıyor? Ya da üst üste iki kayıp sonrası nasıl tepki veriyorsun? Bunlar hakkında bir fikrin varsa, aslında duygusal karar alma riskini de ciddi şekilde azaltırsın.
Bazı yatırımcılar stresle başa çıkmak için meditasyon, egzersiz ya da kısa yürüyüşler gibi yöntemler kullanır. Bu yöntemler küçük gibi görünse de, işlem sırasındaki zihinsel berraklığı artırabilir. Bazen 15 dakikalık bir uzaklaşma, seni gereksiz bir işlemden kurtarır.
Alım satım kararlarını verirken tüm bu içsel süreçleri yönetebilmek, sadece kazanç için değil, sürdürülebilirlik açısından da oldukça değerlidir. Çünkü bir kazancı korumak, onu elde etmekten daha fazla istikrar gerektirir. İşte bu yüzden Forex, sadece teknik analiz değil, aynı zamanda duygusal kontrol işidir. Ve duygularını yöneten bir yatırımcı, piyasanın karmaşasında kaybolmaz.
